Эмомалӣ Раҳмон

Эмомалӣ Раҳмон (порсӣ: امام‌علی رحمان‎, то 21 марти соли 2007 — Раҳмонов Эмомалӣ Шарифович; тав. 5 октябри соли 1952, Данғара, Вилояти Кӯлоб, ҶШС Тоҷикистон, СССР) — сиёсатмадори тоҷик, Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (1992—1994), аз соли 1994 — Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат (аз 25 декабри соли 2015).

Эмомалӣ Раҳмон 5 октябр 1952 дар ноҳияи Данғараи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар оилаи деҳқон таваллуд шудааст. Оиладор ва падари нӯҳ фарзанд аст.

Таҳсил

Соли 1969 Омӯзишгоҳи касбию техникии № 40-и шаҳри Калининобод (ҳоло Сарбанд)-ро хатм намудааст. Соли 1982 факултети иқтисоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистонро хатм намуд.

Фаъолият

• Фаъолияти меҳнатиашро соли 1969, ба ҳайси устои барқ дар Корхонаи равғанкашии шаҳри Қӯрғонтеппа шурӯъ намудааст.
• Солҳои 1971—1974 дар Флоти уқёнуси Ором дар хизмати ҳарбӣ буд. Пас аз хизмати ҳарбӣ ба зодгоҳи худ баргашта, дар совхози ба номи Ленини ноҳияи Данғара кор кардааст.
• Солҳои 1976—1987 дар вазифаҳои котиби раёсат, раиси Кумитаи иттифоқҳои касабаи совхози ба номи Ленини ноҳияи Данғара буд. Сипас дар мақомоти ҳизбӣ фаъолият дошт.
• Аз соли 1987 то соли 1992 директори совхози ба номи Ленини ноҳияи Данғара буд.

Фаъолияти сиёсӣ

• Соли 1990 Эмомалӣ Раҳмон вакили мардумӣ дар Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон даъвати ХII интихоб мешавад. Тирамоҳи соли 1992 Раиси Кумитаи иҷроияи Шӯрои намояндагони халқи вилояти Кӯлоб интихоб гардид.
• 19 ноябри соли 1992 дар иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб шуд.
• 6 ноябри соли 1994 Эмомалӣ Раҳмон бо роҳи овоздиҳии умумихалқӣ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб шуд.
• 6 ноябри соли 1999 Эмомалӣ Раҳмон дар асоси алтернативӣ ва бо овоздиҳии умумихалқӣ бори дуюм ба мӯҳлати ҳафт сол Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб гардид.
• 6 ноябри соли 2006 Эмомалӣ Раҳмон дар интихоботи озоду шаффофи демократӣ дар асоси алтернативӣ бори сеюм ба мӯҳлати ҳафт сол Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон интихоб шуд.
• 6 ноябри соли 2013 Эмомалӣ Раҳмон бо 84,23 % овози интихобкунандагон дар интихоботи навбатии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон пирӯз гардид.

Тоҷикистон ва ҷаҳон

– Шумо Роҳбари давлате ҳастед, ки ман ба 
он эҳтироми хосса дорам. Шумо ташаббусҳои 
шахсии ман, инчунин Созмони Милали 
Муттаҳидро ҳамеша дастгирӣ менамоед.
Иштироки  Шумо  (дар  ҷаласаҳои  СММ)  
ҳамчун  роҳбари ташаббускор ва ҷонибдори 
ибтикорҳои СММ ба ҳалли масъалаҳои 
баррасишаванда мусоидат хоҳад намуд

Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистонро беш аз 150 кишвари ҷаҳон ба расмият шинохтааст. Ҷумҳурии Тоҷикистон бо эътироф кардани Ойинномаи Созмони Милали Муттаҳид, Санади хотимавии Хелсинки, Баёнияи Париж ва дигар созишномаҳои байналхалқӣ сиёсати дохилӣ ва хориҷии худро амалӣ сохта, ҳифзи ҳуқуқи инсонро, сарфи назар аз мансубияти миллӣ, маҳаллӣ ва мазҳабиву нажодӣ, муроот менамояд.

Ҳамзамон, дар баланд бардоштани нуфузу эътибори байналмилалии Тоҷикистон ва ҳаллу фасли масъалаҳои глобалӣ талошҳои Эмомалӣ Раҳмон ниҳоят бузург ва саривақтианд. Ӯ борҳо аз минбари баланди Созмони Милали Муттаҳид баромад карда, дар баробари мушкилоти Тоҷикистон таваҷҷӯҳи ҷомеаи ҷаҳониро ба қазияи Афғонистон, масъалаҳои мубориза бо терроризму экстремизм, қочоқи маводи мухаддир, рушди нобаробари давлатҳои ҷаҳон, масъалаи таъминоти оби тоза ва ғайраҳо ҷалб мекунад. Ниҳоят, ҷомеаи ҷаҳонӣ ба ҳалли қазияи Афғонистон, ки ба пойгоҳи терроризму экстремизм табдил ёфта буд, рӯ овард.

Пешниҳодоти ҷаҳонӣ

Президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ба масъалаҳои муҳимтарини ояндаи инсоният низ муносибати дурбинона ва ҷиддӣ дорад. Бо пешниҳоди Эмомалӣ Раҳмон Созмони Милали Муттаҳид соли 2003-юмро Соли байналмилалии оби тоза, солҳои 2005-2015-умро Даҳсолаи байналмилалии амалиёти «Об барои ҳаёт» эълон кард. Айни ҳол аксари чорабиниҳои ҷаҳонию минтақавии вобаста ба об дар чаҳорчӯби ҳамин даҳсола гузаронда мешаванд, ки боиси ифтихору сарфарозии ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон аз ин иқдоми Сардори давлат аст.

Ҷоизаҳо

Хизматҳои Эмомалӣ Раҳмон ҳам дар дохили кишвар ва ҳам берун аз он эътироф гардидаанд. Барои саҳми бебаҳо дар густариши ҷомеаи умумибашарӣ ӯ ба гирифтани Ситораи тиллоии Алберт Швейтсер ва унвони фахрии Профессори Академияи умумиҷаҳонии тиб дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ сазовор дониста шудааст. Ӯ дар ҷаҳон аввалин сиёсатмадорест, ки ин мукофоти олиро соҳиб гардидааст.

Соли 2005 дар арафаи ҷашни Ваҳдат боз як ҷоизаи олӣ-медали тиллоии «Барои таҳкими сулҳ ва ризоияти байни халқҳо»-и Федератсияи байналмилалии сулҳ ва ризоият насиби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон гардид. Эмомалӣ Раҳмон дар байни сарони кишварҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил аввалин касе мебошад, ки ба гирифтани ин ҷоиза мушарраф гардидааст.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар солҳои гуногун ҳамчунин бо ордени алмосдори «Звезда мецената» (Ситораи сарпараст) — ҷоизаи олии ҷамъиятии Бунёди байналмилалии хайрияи «Меценаты столетия» (Сарпарастони аср), ордени «Қаҳрамони миллии Афғонистон — Аҳмадшоҳи Масъуд», ҷоизаи Бунёди байналмилалии нависандагон ва рӯзноманигорони Ҷумҳурии Туркия, ситораи ёқутии «Миротворец» (Сулҳовар), Медали тиллоии Маҷлиси халқи (Парлумони) Ҷумҳурии Мисри Араб, Нишони фахрии Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, ордени Шӯрои олимпии Осиё, Медали тиллоии арҷгузорӣ ба Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ (Румӣ) -и ЮНЕСКО, Ордени тиллоии Эҳёи Роҳи Абрешим, Медали тиллоии ба номи Николай Блохин -мукофоти олии Академияи илмҳои тиббии Федератсияи Русия, Ордени «3 Ситора дараҷаи 1» бо занҷираи тиллоии Ҷумҳурии Латвия, ордени Княз Ярослави Ҳаким дараҷаи 1-и Украина, Нишони Покистон — олитарин мукофоти давлатии Ҷумҳурии Исломии Покистон ва дигар мукофоту ҷоизаҳо сарфароз гардонда шудааст.

Орденҳо

• Қаҳрамони Тоҷикистон (аз 11 декабри соли 1999)
• Ордени «Достиқ» дараҷаи аввал (Қазоқистон, 4 октябри соли 2002)^[10]
• Ордени «Қаҳрамони миллии Афғонистон — Аҳмадшоҳ Масъуд» (Афғонистон, 28 апрели соли 2005)
• Ордени «Княз Ярослави Ҳаким», дараҷаи аввал (Украина, 3 декабри соли 2008)^[11]
• Ордени «Се ситора» (Латвия, 9 июли соли 2009)^[12]
• Ордени «Барои Хизматҳо» дараҷаи аввал (Украина, 15 декабри соли 2011)^[13][14]
• Ордени «Ҳайдар Алиев» (Озарбойҷон, 12 июли соли 2012)^[15]
• Ордени Президенти Туркманистон «Битараплык» (Туркманистон, 23 августи соли 2012)^[16]
• Ордени «Ҳилол ва Ситора» (Кумитаи Байналмилалии мубориза бо терроризм, маводи мухаддир ва ҷиноятҳои экологӣ «INTERSAFETY», 19 майи соли 2011)^[17]
• Ордени Шӯрои Олимпии Осиё (Шӯрои олимпии Осиё, 8 апрели соли 2009)
• Ордени Александр Невский (Русия, 26 феврали соли 2017) — барои саҳми бузург ва талошҳои созандаю иқдомҳои пайваста дар роҳи рушди бесобиқаи муносибатҳои гуногунҷанбаи байнидавлатӣ ва дӯстии халқҳои Тоҷикистону Русия^[18]

Медалҳо ва дигар ҷоизҳо

• Медали тиллоии ҷашнӣ ба номи Абуалӣ ибни Сино (ЮНЕСКО, 5 ноябри соли 2002)^[19]
• Нишони фахрии ИДМ (ИДМ, 2007)^[4]
• Медали тиллоии Парлумони Ҷумҳурии Мисри Араб (Парлумони ҶМА, 16 июли соли 2007)
• Мукофоти байналмилалии Пётри Кабир (Созмони ғайридавлатии «Иттиҳоди менеҷерҳои даврони нав» (Россия), 2002)
• Медали тиллои Федератсияи байналмилалии Сулҳ ва Ризоият (Федератсияи байналмилалии «Сулҳ ва Ризоият» (Қирғизистон), 4 августи соли 2004)
• Мукофоти сулҳи СММ (СММ, 2007)
• Ситораи ёқути «Миротворец» (Иттиҳоди байналмилалии хайриявии «Миротворец», 25 июни соли 2007)
• «Пешвои асри ХХI» (Созмони ҷамъиятии Шӯрои Аврупоӣ, 18 августи соли 2011)

Унвонҳои фахрӣ

• Доктори фахрии Донишгоҳи миллии Киев ба номи Тарас Шевченко (2008)
• Профессори фахрии Донишгоҳи Куҳии Урал (2009)
• Профессори фахрии Донишгоҳи давлатии Москва (2009)
• Профессори фахрии Институти шарқшиносии Академияи илмҳои Россия (2009)
• Профессори фахрии Донишгоҳи Синсзияни Хитой (2010)
• Профессори фахрии Донишкадаи Давлатии Иқтисод ва идораи Туркманистон (23 августи 2012)

Эҷодиёт (китобҳо)

• Аз Ориён то Сомониён
• Тоҷикон дар оинаи таърих